Gelegen aan de Kanaalweg in Delft vind je het markante pand waarin vroeger de faculteit Geodesie was gehuisvest. Het pand en de sterrenwacht op het dak kennen een bijzondere geschiedenis waarin geodetisch onderzoek, tijdmeting én amateursterrenkunde met elkaar vervlochten zijn.
Het pand is ontworpen door rijksbouwmeester Jacobus van Lokhorst, geïnspireerd op de 16e-eeuwse Vlaams-Hollandse renaissance. Het was een fors gebouw voor de opleiding Geodesie en is vandaag de dag een Rijksmonument. Kenmerkend is de centrale toren met daarin een trappenhuis dat leidt naar het waarneemdak en de sterrenwacht op het dak. Het platte dak is omgeven met een gemetselde balustrade waar landmeetapparatuur kon worden opgesteld. De sterrenwacht is uit hout opgetrokken en bestaat uit een vierkante onderbouw met rondom vensters. Daarop staat een met koper bekleedde, draaibare sterrenkoepel dat rondom vensters bevat. De koepel kan voor de telescoop draaien zodat een beweegbaar luik geopend kan worden en een ongestoorde blik op de hemel geeft. Voor het koepelvormig observatorium heeft de sterrenwacht in Leiden model gestaan.
Het gebouw van Geodesie (1895) van de toenmalige ‘Polytechnische School’ aan de Kanaalweg langs De Delftse Schie. Beeld: TU Delft, Creative Commons BY
Wiki Polytechnische School te Delft
Tijdmeting
In Delft werd er vroeger belangrijk werk verricht op het gebied van tijdmeting. De ‘Nederlandse Tijd’ was de middelbare tijd die gold op de plek van de Westertoren in Amsterdam, deze liep 19 minuten en 32,13 seconden voor op de tijd van Greenwich. Om klokken elders in het land te ijken, zowel voor onderzoek als maatschappelijke toepassingen, werden astronomische metingen gebruikt. Hiervoor werden zowel in Leiden als in Delft controlemetingen uitgevoerd. Dat gebeurde aan de hand van de doorgang van de zon door de plaatselijke meridiaan: de denkbeeldige lijn van de noordpool naar de zuidpool over die plek. Ook werden deze metingen gedaan met de sterren. Een speciale telefoonlijn tussen de Sterrewacht Leiden en het Geodesie gebouw maakte het mogelijk deze metingen van de Nederlandse tijd te coördineren. Met de intrede van andere uurwerken en radiotijdsignalen waren de controlemetingen met behulp van een doorgangsinstrument (zoals een theodoliet) vanaf 1930 niet meer nodig. De Nederlandse tijd gold overigens maar enkele decennia, van 1909 tot 1940, toen de Duitse bezettingsmacht in de Tweede Wereldoorlog de Duitse Tijd invoerde. Na de oorlog is het tijdsverschil met de Nederlandse Tijd niet meer aangepast.
–> Wiki Westertoren_(Amsterdam)
–> Webspace.science wettelijke tijd
Bronnen: Geodesie 1895, Gebouw voor geodesie in Delft, notities van Joop Gravesteijn (De Hollandse Cirkel).